Warszawskie ulice w ogniu walki - 23 sierpnia 1944 r.

Choć na co dzień sobie tego nie uwiadamiamy, to w drodze do pracy, szkoły, sklepu, a nawet na spacerze z psem, często ocieramy się o historię. Te opowieści o bohaterskich czynach i heroicznych postawach są zaklęte w murach kamienic, chodnikowych płytach, a nawet kocich łbach i starych szynach tramwajowych gdzieniegdzie wciąż wystających spod asfaltu ulic. Czasami wręcz się narzucają w postaci otworów po kulach bijących w oczy przechodniów, na cokołach pomników, fontann, a nawet elewacjach niektórych budynków. To przypomina o sobie Powstanie Warszawskie. Jak co roku w sposób możliwie najbardziej uroczysty staramy się upamiętnić te chwile. Brzmią syreny, zatrzymują się pojazd na ulicach, ludzie na chodnikach, na chwilę nawet czas zatrzymuje się w miejscu. Są znicze, wieńce, łzy wzruszenia i słowa modlitwy, a także wspomnienia o tych co życie oddali za Polskę.

My także mamy swój sposób na upamiętnienie tych wielkich czynów zwykłych Warszawiaków, z sierpniowych i wrześniowych dni roku 1944. Jak co roku, chcemy pomóc Wam w lepszym poznaniu tej tragicznej i wielkiej historii. Jak zapewne trafnie się domyślacie, znów będzie to cykl wpisów w formie kalendarium Powstania Warszawskiego. Tym razem chcemy się skupić na tym by pokazać konkretne miejsca i wydarzenia, tak by można było każdego dnia odwiedzić tych niemych świadków o których wspomnieliśmy na początku postu. Jako źródło dla naszych tegorocznych wpisów w tym cyklu przyjęliśmy książę Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski Przewodnik po powstańczej Warszawie.

Piękna (Piusa XII/Strasse der SA) 19

Masywny, wyłożony piaskowcem budynek Telekomunikacji przy ulicy Pięknej to dawny gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej. Zajęty przez Niemców, górował nad  znaczną częścią Śródmieścia Południowego, a jego zdobycie o świcie 23 sierpnia przeszło do powstańczej legendy. Atakiem tym dowodził kapitan Franciszek Malik "Piorun", a prowadziły go wydzielone oddziały Batalionu "Ruczaj", dowodzonego przez rotmistrza Czesława Grudzińskiego "Ruczaja". W trakcie walk zginęło blisko dwudziestu Powstańców.

Na elewacji gmachu znajdziemy wiele łat kryjących ślady po pociskach. 
Jednym ze świadków bitwy o "małą PAST-ę" był Czesław Mroczek "Rzut". 1 sierpnia Powstańcom nie udało się zdobyć budynku, a dzień później jego niemiecka załoga dostała wsparcie trzydziestu dwóch esesmanów pod dowództwem Oberleutmanta Junga.
- Przed 22 sierpnia nasza 1. kompania VII Zgrupowania rotmistrza Czesława Grudzińskiego "Ruczaja" organizowała cztery wypady rozpoznawcze na centralę. Poległo aż dziesięciu kolegów. Dowództwo wyznaczyło datę formalnego ataku na budynek 22 sierpnia o świcie - relacjonuje "Rzut".
Żołnierze AK wybili ładunkami wybuchowymi dwa otwory w ścianie szczytowej. Na pierwszym piętrze do wnętrza budynku wskoczyło trzech Powstańców wraz z dowódcą kompanii sztabowej Odcunka "Bogumił", porucznikiem Tadeuszem Kuliczkowskim "Stojewiczem". Otwór był za mały i zostali odcięci - "Stojewicza" w bestialski sposób zamordował Jung wspomina Czesław Mroczek.
Atak się nie powiódł. - Nasz pluton oczekiwał frontalnego szturmu w bramie vis-a-vis budynku. Podszedł do nas jakiś cywil i powiedział, że odwołuje atak. Byliśmy wściekli. Jakim prawem cywil wydaje nam rozkazy? Dopiero po latach dowiedziałem się, że był nim dowódca Powstania, pułkownik "Monter" -mówi Czesław Mroczek.
W kolejnym ataku użyto motopompy, która wyrzucała strumień płonącej benzyny w okna budynku. Żołnierze AK zrzucali też granaty przez otwory kominowe. Niemcy wywiesili na dachu żółtą flagę. Był to sygnał - wołanie o pomoc. Telefonicznie otrzymali rozkaz przebijania się na pozycje w rejonie Alej Ujazdowskich. Nocą z 22 na 23 sierpnia wyszli z budynku. Nogi mieli obwiązane szmatami. Docierali tylko do barykad. Większość z nich poddała się Niemcom.
- Z załogi, liczącej stu siedemnastu żołnierzy, udało się uciec tylko Oberleutmantowi Jungowi z szóstką żołnierzy - wspomina "Rzut".

Jak dobrze wiecie, jedną z naszych tradycji jest zachęcanie Was do spacerów, tak by miasto i jego historię poznawać przez nogi. Tym razem proponujemy, byście lekko zmodyfikowali swoją rutynę trasy z domu lub do niego, tak by przez te 63 zahaczyć przynajmniej o kilka z tych miejsc. Uważamy, że warto zabrać ze sobą świeczkę, kwiat lub jakiś inny przedmiot którym zechcecie wyrazić swoją pamięć o Powstańcach. Niech widzą, że Warszawiacy wciąż pamiętają ! A jeśli będziecie mieć odrobinę szczęścia, to kto wie może jeszcze uda wam się spotkać jednego lub jedną z nich, a wtedy może się stać coś co pozostanie z Wami na zawsze. Spotkanie z prawdziwym bohaterem z krwi i kości, człowiekiem który już za życia został legendą. I to jest coś niezwykłego czego Wam serdecznie życzymy, bo nam było to dane więcej niż raz, a ciągle nam mało, a w więc w drogę, idźmy i pamiętajmy, żywi i umarli czekają na nas !!