Powstanie 44 - 3 września 1944

Warszawa, 3.9.1944 - Po upadku Starego Miasta

Powstańcza Warszawa dzieliła się teraz na trzy całkowicie od siebie izolowane ośrodki oporu: Mokotów, Śródmieście i Żoliborz. Śródmieście przez ulice Ordynacką i Warecką oraz Foksal i Chmielną utrzymywało łączność z Powiślem, a także - przez ul. Książęcą - z Powiślem czerniakowskim. Zgodnie z koncepcją nieprzyjaciela - dążeniem do szybkiego i całkowitego opanowania zachodniego brzegu Wisły - jego uwaga zwróciła się przede wszystkim ku Powiślu. Teren Powiśla był obsadzony przez oddziały AK ze zgrupowań kpt. Cypriana Odorkiewicza ("Krybar"), por. Juliana Szawdyna ("Konrad") i załogę Elektrowni pod dowództwem kpt. inż. Stanisława Skibniewskiego ("Cubryn"). cały ten obszar zamykał się w granicach ulic: Oboźnej od północy, Czerwonego Krzyża od południa, Wybrzeża Kościuszkowskiego od wschodu i Nowego Światu od zachodu.

Po przybyciu oddziałów ze Starego Miasta dowódcą Powiśla został mianowany mjr Stanisław Błaszczak ("Róg"), a kpt. "Krybar" został zastępcą. Do działań przeciw tej dzielnicy Niemcy postanowili użyć pułk Schmidta z grupy bojowej Reinefahrta oraz oddziały brygady Dirlewangera.
3.9 od rana Powiśle i północna część Śródmieścia zostały poddane potężnemu bombardowaniu lotniczemu i artyleryjskiemu. Szczególnie ucierpiały Szpital Ubezpieczalni przy ul. Solec, a także domy ojców Salezjanów przy ul. Siemca i sióstr Urszulanek u zbiegu ul. Dobrej i Gęsiej.
Równocześnie wzmógł się nacisk nieprzyjaciela na północną część Śródmieścia. Naloty i ostrzał artylerii, pożary, których z braku wody nie było czym gasić, przemieniły w gruzy domy północnego Śródmieścia, zwłaszcza na ulicach Świętokrzyskiej, Jasnej, Moniuszki, Marszałkowskiej.

Jak co roku, przychodzi w stolicy Polski ta chwila, gdy pamięcią sięgamy do sierpniowych i wrześniowych dni roku 1944. Wiele już na ten temat powiedziano i z pewnością ciągle wiele jest do opowiedzenia. Bo o tyle o ile udało się nam jako społeczeństwu spopularyzować zarówno logo Polski Walczącej, jak i inne patriotyczne symbole, w tym także odznaki poszczególnych jednostek AK, do tego stopnia, że występują już niemalże wszędzie. Od różnego rodzaju wlepek i transparentów, murali czy bluz dresowych i t-shirtów o motywach mniej lub bardziej udanych tatuaży nie wspominając.

Zrobiła się swego rodzaju moda na patriotyzm, a przynajmniej na jego deklarowanie. Niestety programy takie jak chociażby „Matura to bzdura” dobitnie obnażają, że za tą popularyzacją nie poszła rzetelna edukacja. Więc z jednej strony można by rzec, że Powstania jest w mediach i popkulturze za dużo, a z drugiej strony zdecydowanie za mało na poziomie merytorycznym.

Nie ma w naszej opinii lepszego sposobu uczczenia tych bohaterów, niezależnie od płci i wieku w jakim do walki 1.08.1944 r. ruszyli, niż dać dostęp do informacji. Stąd jak co roku przystępujemy do akcji publikacji codziennego kalendarium. W tej edycji oprzemy się o rzecz trochę starszą jeśli chodzi o datę jej publikacji, ale w naszej opinii nader ciekawą jeśli chodzi o wybór cytatów opartych na źródłach. Mowa tu o “Kronice Powstań Polskich 1794-1944” wydanej w 1994 r. nakładem wydawnictwa Kronika.

Mamy nadzieję, że te krótkie w swej formie ale bogate w treści merytoryczne wpisy pomogą nam wszystkim lepiej przeżyć te 63 dni pamięci o walczącej Warszawie i jej mieszkańcach. Co nie znaczy, że nie zachęcamy także do udziału w innych ciekawych formach upamiętniania jakie w tym okresie będą miały miejsce, a których z każdym rokiem przybywa. Zaś jeśli komuś będzie zbyt mało informacji, lub będzie czuł niedosyt tylko jednym wpisem dziennie z naszej strony, tego odsyłamy do naszych kalendariów z lat ubiegłych oraz do śledzenia naszych mediów społecznościowych. W miarę możliwości będziemy starali się podsyłać na bieżąco ciekawe propozycje, nie tylko w postaci lektury. 

A teraz ruszajmy w miasto by zapalić światełka na Powstańczych mogiłach, czy pod tablicami na budynkach i skwerach, spotykajmy się na placach i po domach by śpiewać piosenki – ale przede wszystkim okażmy należyty szacunek ciągle jeszcze żyjącym bohaterom – Oni ciągle są wśród Nas! Cześć im i chwała!